تحلیل شما از رای منفی و ممتنع کشورها به قطعنامه ضدایرانی که در شورای امنیت رای نیاورد، چیست؟

اولویت چین و روسیه در رابطه با پیش‌نویسی که آمریکا ارائه داد، حفظ برجام و دفاع از چندجانبه‌گرایی و قوانین و مقررات برخاسته از مصوبات شورای امنیت سازمان ملل متحد بود و از این‌رو قابل‌انتظار هم بود که به آن رای منفی بدهند.

به‌خصوص اینکه آمریکا در پیشبرد این طرح به هیچ‌وجه مشورت با کشورهایی همچون چین و روسیه را در دستورکار نداشت و طبیعی است که این دو کشور که خواستار اقناع جهان چندقطبی و چندجانبه‌گرایی در پیشبرد روابط بین‌المللی هستند، با این روش مقابله کنند.

اما درباره اروپایی‌ها موضوع متفاوت است؛ اروپا اساسا در تشخیص اینکه ایران و فعالیت‌های تسلیحاتی خطر بالقوه برای غرب است، با آمریکایی‌ها اشتراک‌نظر دارند، اما تفاوت عمده اروپا با آمریکا این است که در شیوه مواجهه با این مساله با آمریکا متفاوت هستند.

ازنظر آنها این نحوه برخورد آمریکا ناقض قطعنامه سابق شورای امنیت است و برجام را به‌عنوان دستاورد دیپلماتیک به‌خطر می‌اندازد، لذا این شیوه را نمی‌پذیرند، ولی این امر بدین معنا نیست که آنها به هیچ‌وجه با آمریکا همراه نیستند یا ممکن نیست در آینده در ترتیبات دیگری با آمریکا همراه باشند، چراکه این احتمال وجود دارد و به‌نظر من رای ممتنع کاملا نشان‌دهنده این همراهی نسبی در عین اعتراض به شیوه اجرای هدف مشترک آنها است.

تحلیل شما از گام دوم آمریکا پس از شکست این قطعنامه چیست؟ آیا امکان این وجود دارد که آمریکا در گام بعدی به‌سمت فعال کردن مکانیسم ماشه برود؟

اتفاقی که درخصوص نتیجه قطعنامه رخ داد، برای همه ازجمله خود آمریکایی‌ها قابل پیش‌بینی بود و حدس زده می‌شد که چنین نتیجه‌ای ایجاد شود؛ اما فکر می‌کنم هدف آمریکا از پیش‌بردن این طرح همان‌طور که در بیانیه نمایندگی ما در سازمان ملل متحد هم آمد، ایجاد بهانه‌ای برای حرکت به‌سمت رفتار رادیکال‌تر بود.

تاکنون به‌واسطه ردشدن پیش‌نویس قطعنامه، آمریکا این بهانه را به‌دست آورده و از این‌رو احتمال دارد قدم بعدی آمریکا تلاش برای فعال کردن مکانیسم ماشه باشد تا تحریم‌های سابق شورای امنیت علیه ایران را بازگرداند.

در صورت فعال کردن مکانیزم ماشه واکنش ایران چه باید باشد؟

واقعیت این است که آمریکای ترامپ تلاش خواهد کرد این سازوکار را تا قبل از انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا فعال کند و برجام را به‌طور کامل از بین ببرد تا از این‌طریق امکان عدم بازگشت برجام را برای دولت‌های بعدی ایجاد کند.

از سوی دیگر آنها تلاش دارند ایران و سایر کشورهای ۱+۵ را وادار کنند که به گزینه‌ای غیر از برجام برای رسیدن به توافق با آمریکا فکر کنند، بنابراین فکر می‌کنم در یک یا دوماه آینده فشار زیادی را ازطرف آمریکایی‌ها خواهیم داشت، یعنی هم فشار سیاسی بر کشورهای اروپایی و چین و روسیه و هم ممکن است به‌واسطه تحریکات، تنش‌ها را در منطقه افزایش دهند.

به‌نظر می‌رسد رایزنی و همکاری نزدیک با کشورهای اروپایی، چین و روسیه برای جلوگیری از این اتفاق و متقاعد کردن این کشورها به اینکه ممکن است در چه مسیر خطرناکی قرار گیریم و همچنین خویشتنداری و هوشیاری ایران در تحریک‌هایی که ممکن است در آینده ازسوی آمریکا اتفاق بیفتد، بسیار مهم است.

بنابراین این دو کار، یعنی رایزنی بین‌المللی مستمر و خویشتنداری و هوشیاری می‌تواند کمک کند که آمریکا به جایی نرسد؛ البته استفاده از مکانیسم ماشه هیچ توجیه قابل‌قبول و حقوقی ندارد، اما اگر آمریکا بخواهد این مکانیسم را پیش ببرد، می‌تواند به کشمکش سیاسی و حقوقی در شورای امنیت تبدیل شود.

اساسا آمریکا به‌دلیل خروج از برجام می‌تواند به‌سمت مکانیسم ماشه حرکت کند؟
آمریکایی‌ها استدلالی دارند که از دیدگاه ما و بسیاری از کشورهای دیگر هم قابل‌قبول نیست، اما مجال جدال حقوقی را فراهم می‌کند و آن این است که ادعا می‌کنند آمریکا از برجام خارج شده، ولی هنوز عضو شورای امنیت است و این قطعنامه ۲۲۳۱ اگرچه در حمایت از برجام صادر شده، ولی بخشی از مکانیسم شورای امنیت است و چون آمریکا عضو دائم و ثابت است، همچنان می‌تواند از آن برای مقاصد خود استفاده کند؛ این استدلال حقوقی ضعیف ولی مجادله‌برانگیز است.

چین و روسیه تا موعد انتخابات آمریکا زمان می‌خرند

بنابراین فکر می‌کنم مشاجره‌ای را در آینده شاهد خواهیم بود؛ مشاجره‌ای که می‌تواند تبعات سیاسی داشته باشد و به همین دلیل اروپایی‌ها و حتی چین و روسیه ترجیح می‌دهند وارد این مشاجره و پیامدهای سیاسی آن در مقابل آمریکا نشوند. آنها ممکن است زمان بخرند تا انتخابات آمریکا برگزار شود و اوضاع را بررسی کرده و سپس تصمیم بگیرند.

مرجع آنلاین